Pod presją. Twarzą w twarz z epidemią stresu i lęku wśród dziewcząt/Lisa Damour. - Gdańsk: Mamania, 2020 - 270 s.

Lisa Damour jest doktorem psychologii klinicznej, prowadzi własną praktykę psychoterapeutyczną, pracuje w szkole i wykłada. Jest autorką wielu publikacji o edukacji i rozwoju dzieci. Mama dwóch córek, która o stresie dziewcząt wie chyba wszystko. „Pod presją” jest poradnikiem nie tylko opisującym problemy z jakimi mogą zmagać się dziewczynki, ale próbą znalezienia wyjścia z tych trudnych sytuacji.
W recenzowanej książce autorka przedstawia współczesny świat dziewcząt, w którym doświadczają one napięcia w wielu obszarach, takich jak: relacje w domu, presja w szkole, czas dojrzewania, a wszechobecny dostęp do Internetu nie ułatwia zadania, bo media społecznościowe pełne są „idealnych” dziewczynek. Dr Damour w swojej książce pokazuje nie tyle jak pokonać stres, ale również jak pomóc dzieciom (konkretnie dziewczynkom), zaakceptować siebie i odnaleźć się w świecie, w którym stres jest wszechobecny. Nie jest to książka, która zachęca do trzymania dziewczynek pod kloszem. Autorka przekonuje, że stres sam w sobie jest dobry i nie powinno się go demonizować, natomiast denerwowanie się stresem jest złe. Stres ma duże znaczenie dla rozwoju nowych kompetencji, a lęk obecny w codziennym życiu jest ważny dla bezpiecznych zachowań.
W „Pod presją” rodzice i osoby pracujące z dziewczynkami znajdą wiele konkretnych narzędzi, które pomogą im być dla dziewcząt wsparciem. Autorka podpowiada rodzicom, jak mierzyć się z wieloma stresującymi sytuacjami, z którymi w ogóle nie muszą mierzyć się mężczyźni. Technologia cyfrowa przejmuje kontrolę nad życiem niejednej nastolatki, co skutkuje brakiem snu poprzez nieustanne śledzenie mediów społecznościowych. Oglądanie na portalach społecznościowych zdjęć koleżanek, które wyglądają na szczęśliwsze, ładniejsze odbija się na samoocenie dziewczynek. Większość z nich robi setki zdjęć, a zamieszcza tylko jedno najlepsze. Świadomie tworzą swoje profile internetowe, by zbierać „lajki” i komentarze, a nie żeby poinformować przyjaciół, co naprawdę u nich się dzieje. Nie zawsze możemy uchronić córki przed naturalną skłonnością do porównywania się z innymi, ale możemy nauczyć je dystansu do świata cyfrowego, a dzięki temu obniżyć poziom stresu.
W ostatnim czasie duży (i nagłaśniany) problem stanowi radzenie sobie z molestowaniem. Rodzice na ogół nie mają pojęcia, jak wiele nieprzyzwoitości znoszą dziewczynki od chłopców, a w domu krępują się o tym mówić. Nasze córki nie powinny wstydzić się i w razie molestowania czy poniżania powinny wiedzieć, że jest to rodzaj seksualnej formy krzywdzenia słabszych i mogą – a nawet muszą – z rodzicami rozmawiać o tych sytuacjach. Autorka w kontekście edukacji seksualnej uważa, że zainteresowanie seksem dziewczynek w wieku gimnazjalnym jest naturalną rzeczą i „narodziny życia miłosnego córki należy przyjąć jako radosny i szczęśliwy rozwój wypadków”. „Kiedy rozmawiam z dziewczynkami o ich życiu uczuciowym, zawsze mówię druga osoba, a prawie nigdy nie używam słowa chłopiec, aby nie wykluczyć niepewnych swojej orientacji, przedstawiając im życie seksualne tylko w heteroseksualnych ramach”. Autorka dużo miejsca poświęca zagadnieniu seksualności dziewcząt, natomiast wiele osób może się z promowanymi przez autorkę poglądami na tę sferę życia nie zgadzać.
Wysoki poziom stresu związany ze współzawodnictwem w osiągnięciach szkolnych to kolejne często spotykane wśród dziewcząt zjawisko. Możemy podjąć pewne działania, by zmniejszyć napięcie związane z rywalizacją np. podczas rekrutacji na wyższe uczelnie. Z przeprowadzonych badań wynika, że dziewczynki stresują się szczególnie mocno, kiedy ich rodzice mają wobec nich większe oczekiwania niż one same. Jeżeli chcemy, by nasze córki starały się o przyjęcie na prestiżową uczelnię, musimy być pewni, że one również tego chcą i tłumaczyć, że są też inne równie dobre uczelnie. Uczniowie, których rodzice są bardzo krytyczni i ponad wszystko cenią osiągnięcia szkolne i zawodowe byli najbardziej zestresowani. Zmiana podejścia rodziców do szkoły i potraktowania jej jako ścieżki ku spełnieniu marzeń może być najlepszym sposobem, by uczynić naukę szkolną czymś przyjemniejszym. Ważna jest też równowaga między nauką, odpoczynkiem a rozwijaniem pasji.
Te i wiele innych problemów napotkają dorastające dziewczynki na swej drodze, a rolą rodzica jest uzbroić je w siłę pomocną w pokonywaniu wyzwań, bez obciążania nadmiernym stresem. Pierwsze relacje rówieśnicze, miłości, rozstania, rywalizacje, to schody, na których łatwo się potknąć, a rolą kochającego rodzica jest pomóc córce w podniesieniu się i zaakceptowaniu siebie taką jaką jest. Myślę, że tę książkę powinni przeczytać rodzice wszystkich dziewczynek, gdyż podane przykłady mogą być dobrą wskazówką do rozwiązywania pojawiających się problemów naszych córek.

Marzena Grochala